Zawartość
Bycie nastolatkiem to coś więcej niż tylko liczba z końcówką „naście”. To czas zmian, odkryć i nieustannego testowania granic – swoich i cudzych. A kiedy dokładnie się zaczyna ten etap? Czy każdy trzynastolatek to już nastolatek, a dziewiętnastolatek wciąż nim jest? I co na to język, psychologia, a co – zwykła codzienność?
Od kiedy jest się nastolatkiem w skrócie
- Nastolatek wg słowników ma od 11 do 19 lat – to okres „kilkunastu” lat.
- W polskim prawie nie ma definicji nastolatka – występują inne pojęcia jak małoletni czy młodociany.
- Młodzież według WHO obejmuje osoby 15–24 lata, a nastolatkowie 10–19 lat.
- Granica dorosłości w Polsce to 18 lat, ale pełna dojrzałość emocjonalna rozwija się do około 25 roku życia.
- Każdy nastolatek to młodzież, ale nie każda młodzież to nastolatek.
Nastolatek wg słowników - definicja
Zanim zaczniemy rozważać, kiedy naprawdę zaczyna się okres nastoletni, warto zajrzeć do źródeł – czyli do samych słowników.
- Według Słownika języka polskiego PWN nastolatek to „chłopiec mający kilkanaście lat”, a słowo „nastolatki” odnosi się do „osób różnej płci mających od jedenastu do dziewiętnastu lat”.
- Z kolei Wielki słownik języka polskiego (WSJP PAN) definiuje nastolatka po prostu jako „osobę mającą kilkanaście lat”.
- Dobry słownik powtarza to ujęcie, podkreślając, że chodzi o chłopca w wieku „kilkunastu lat”.
Wynika z tego, że wg słowników nastolatek ma od 11 do 19 lat. Sprawa wydaje się więc prosta – granice są jasno wyznaczone. Jednak jak to zwykle bywa, życie i nauka potrafią wprowadzić własne poprawki. Zobaczymy więc poniżej, co mówią inne dane, badania i codzienne obserwacje.
Od jakiego wieku jest się nastolatkiem?
Według słowników – jak już wyżej wspomniano – nastolatek to osoba mająca od 11 do 19 lat. Wystarczy spojrzeć na liczby zapisane słownie: jedenaście, dwanaście, trzynaście, czternaście, piętnaście, szesnaście, siedemnaście, osiemnaście, dziewiętnaście. Każda z nich kończy się na „naście”. Nie pasuje tu dziesięć ani dwadzieścia, prawda?
To właśnie dlatego przyjmuje się, że młodzież obejmuje osoby z tego przedziału – od 11 do 19 lat. Jednak nie ma w Polsce żadnego prawa, które dokładnie określałoby, od kiedy ktoś „jest nastolatkiem”. Nie istnieje żaden przepis, który mówiłby: „nastolatek to osoba od… do… roku życia”.
W języku prawnym pojawiają się zupełnie inne pojęcia, takie jak małoletni, nieletni czy młodociany. Każde z nich ma swoje konkretne znaczenie. Na przykład w prawie karnym:
- Małoletni to osoba, która nie ukończyła 18 lat.
- Nieletni – to ktoś, kto nie ukończył 17 lat i odpowiada według prawa nieletnich.
- Młodociany – to osoba w wieku od 17 do 21 lat, jeśli popełni przestępstwo.
Jak widać, w przepisach słowa „nastolatek” po prostu nie ma. To określenie funkcjonujące w języku potocznym i naukach społecznych – a nie w kodeksach.
Czyli podsumowując: nastolatek według języka to ktoś między 11 a 19 rokiem życia, ale według prawa – to żaden szczególny status. Po prostu etap między dzieckiem a dorosłym, który każdy przechodzi po swojemu.
Młodzież a nastolatki – czy to to samo?
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że młodzież i nastolatki to jedno i to samo. W końcu w obu przypadkach chodzi o ludzi młodych, stojących gdzieś między dzieciństwem a dorosłością. Jednak jeśli spojrzeć w definicje – różnica wcale nie jest taka mała.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), „adolescents”, czyli nastolatkowie, to osoby w wieku 10–19 lat. Natomiast „youth”, czyli młodzież, obejmuje grupę od 15 do 24 lat. WHO wprowadza też pojęcie „young people”, czyli „młodych ludzi” – tu zakres jest jeszcze szerszy, 10–24 lata.
Z kolei ONZ nie ustaliła jednej powszechnej definicji młodzieży, ale do celów statystycznych przyjmuje, że „youth” to osoby w wieku 15–24 lat. Ta granica obowiązuje w raportach dotyczących demografii, edukacji, zatrudnienia czy zdrowia. Warto zauważyć, że według Konwencji o prawach dziecka dzieckiem jest każdy człowiek do 18 roku życia. Dlatego część młodzieży – w sensie prawnym – wciąż pozostaje dziećmi.
Jak widać, młodzież zaczyna się później niż nastoletniość i trwa dłużej. Nastolatkiem można być w wieku 11–19 lat, ale młodzieżą dopiero od około 15 roku życia – i to aż do 24. Innymi słowy:
- Każdy nastolatek to młodzież.
- Nie każda młodzież to nastolatek.
To rozróżnienie ma znaczenie nie tylko w statystykach, ale też w praktyce społecznej. Nastolatkowie chodzą do szkoły, dojrzewają, uczą się odpowiedzialności. Młodzież – często już studiuje, pracuje, wchodzi w dorosłość. Obie grupy łączy jedno: to czas intensywnych zmian, poszukiwań i prób zrozumienia siebie w świecie, który wciąż się zmienia.
Granice wieku: dziecko, nastolatek, młody dorosły
W teorii wszystko wydaje się jasne – dziecko, potem nastolatek, a później dorosły. W praktyce jednak te granice często się przenikają. Biologia idzie swoim rytmem, prawo ma swoje definicje, a życie i tak potrafi to wszystko pomieszać.
W ujęciu biologicznym dziecko to osoba przed okresem dojrzewania. Zwykle trwa to do około 10–12 roku życia, choć u niektórych zaczyna się wcześniej. Wtedy pojawiają się pierwsze zmiany hormonalne – sygnał, że kończy się dzieciństwo.
Nastolatek to etap między dojrzewaniem a dorosłością. W tym czasie ciało rośnie błyskawicznie, pojawiają się emocjonalne skoki i poszukiwanie tożsamości. Psychologowie nazywają ten okres „adolescencją” – czyli czasem, gdy człowiek uczy się samodzielności, ale wciąż potrzebuje wsparcia dorosłych.
Kiedy więc zaczyna się młody dorosły? Zazwyczaj w wieku 18–20 lat – to moment, gdy kończy się szkoła, pojawia się pierwsza praca, studia, nowe obowiązki. W sensie prawnym granica dorosłości w Polsce to 18 lat. Od tego dnia można głosować, podpisywać umowy i ponosić pełną odpowiedzialność za swoje decyzje. Jednak dojrzewanie emocjonalne trwa często dłużej niż wskazuje metryka.
Między dzieckiem a dorosłym istnieje więc szeroki, często niejednoznaczny obszar – właśnie wiek nastoletni. To czas uczenia się siebie, relacji, granic. Z punktu widzenia psychologii, dopiero około 25 roku życia kończy się pełny rozwój mózgu, zwłaszcza części odpowiedzialnej za podejmowanie decyzji i kontrolę emocji.
Dlatego można powiedzieć, że człowiek staje się dorosły nie w chwili osiemnastki, ale stopniowo – najpierw biologicznie, potem emocjonalnie, a na końcu społecznie.
Bycie nastolatkiem dawniej i dziś – ogromna różnica
Kiedyś bycie nastolatkiem wyglądało zupełnie inaczej. Dorastanie kojarzyło się z długimi rozmowami z przyjaciółmi na podwórku, listami pisanymi na papierze i muzyką nagrywaną na kasetach. Dziś nastolatek ma cały świat w kieszeni – w smartfonie. Różnice? Ogromne.
Dawniej dojrzewanie było bardziej lokalne. Wszyscy znali się z sąsiedztwa, szkoła była centrum życia, a rozmowy toczyły się twarzą w twarz. Czas płynął wolniej, a problemy często dotyczyły szkoły, rodziny czy pierwszych miłości. Nikt nie analizował każdego gestu w mediach społecznościowych, nie porównywał się z setkami ludzi w internecie.
Dzisiejszy nastolatek dojrzewa w epoce stałego połączenia z siecią. Widzi świat bez granic, ale jednocześnie czuje większą presję – żeby wyglądać, działać, wiedzieć, reagować. To pokolenie, które w kilka sekund może znaleźć odpowiedź na każde pytanie, ale czasem gubi się w nadmiarze informacji.
Zmieniły się też oczekiwania dorosłych. Wcześniej od nastolatków wymagano głównie nauki i posłuszeństwa. Dziś – samodzielności, kreatywności i znajomości technologii. Dawniej marzeniem było dostać się na studia, teraz część młodych już w liceum myśli o własnych projektach czy pracy zdalnej.
Ale mimo tych różnic jedno się nie zmieniło – nastoletni wiek wciąż jest czasem poszukiwania siebie. Tylko narzędzia są inne. Zamiast pamiętnika jest profil w sieci, zamiast listu – wiadomość na czacie, a zamiast spotkań pod blokiem – wideorozmowy. Uczucia, lęki, nadzieje? Te same.
Bycie nastolatkiem dawniej wymagało odwagi, by zrobić pierwszy krok. Dziś – odwagi, by odłożyć telefon i pobyć chwilę samemu. I może właśnie to najlepiej pokazuje, że niezależnie od epoki, dorastanie zawsze było sztuką szukania równowagi między światem dzieci a dorosłych.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Od ilu lat jest się nastolatkiem?
Zazwyczaj od 11 do 19 lat – to liczby kończące się na „naście”.
Czy w polskim prawie jest definicja nastolatka?
Nie. Prawo używa pojęć małoletni, nieletni i młodociany.
Kiedy kończy się nastoletniość?
W wieku 19 lat, ale dojrzewanie emocjonalne może trwać dłużej.
Czy młodzież i nastolatek to to samo?
Nie. Młodzież to szersze pojęcie – obejmuje także osoby 20–24-letnie.
Od ilu lat zaczyna się młodzież według WHO?
Od 15 lat, a kończy się w wieku 24 lat.
Kiedy człowiek staje się dorosły?
Formalnie w wieku 18 lat, ale emocjonalnie dopiero około 25.
Czy dziewięciolatek to już nastolatek?
Nie. Dopiero od 11 roku życia można mówić o wieku „nastoletnim”.
Dlaczego nie ma jednej definicji młodzieży?
Bo granice różnią się między krajami i zależą od kultury, prawa i badań społecznych.
Źródła
https://sjp.pwn.pl/slowniki/nastolatek.html
https://wsjp.pl/haslo/podglad/13454/nastolatek
https://dobryslownik.pl/slowo/nastolatek/31103/
https://www.who.int/southeastasia/health-topics/adolescent-health
https://www.un.org/en/global-issues/youth
Dodaj komentarz